فائزه گیتی نما
جنگ اوکراین به عنوان آغازگر جنگ دنیای شرق با دنیای غرب، از حیث تاریخی بسیار مورد توجه قدرتهای بزرگ جهان است. امریکا با تحریک روسیه، تلاش داشت تا جنگی فرسایشی را ترتیب اثر دهد و با تضعیف مرحله ای توان نظامی و سیاسی مسکو، توزیع قدرت در نظام بین الملل را به نفع خود تغییر دهد. اما وضعیت کنونی جنگ، نه تنها این پیش بینی را به چالش اساسی کشانده بلکه می رود ناتو را به یک عقبگرد سرنوشت ساز دچار کند. روسیه با پیشروی های مستمر در خاک اوکراین و حفظ ثبات اقتصادی در برابر تحریم های غرب، هم امریکا و هم اروپا را در معرض یک مرگ حیثیتی قرار داده است. از آن طرف، نیروهای نظامی اوکراین یا از میدان متواری اند و یا با وجود بحران های متعددی چون کمبود تسلیحات توانایی جنگیدن با ارتش روسیه را ندارند. در این شرایط، طرح صلح ترامپ که بدون نقش آفرینی اتحادیه اروپا و در امتداد ادعاهای صلح جویانه اش در غزه تدوین شده، با درج ضرب العجل حدودا یک هفته ای با واکنش تند مقامات اتحادیه اروپا مواجه شده است. طرحی که به گفته مقامات اروپا با درج امتیازات ارضی برای مسکو عملا نسخه تسلیم اوکراین و تهدیدی برای آینده کی یف یا به طور واقعی تر برای اروپا خواهد بود. «ژان نوئل بارو»، وزیر امور خارجه فرانسه در این رابطه تاکید کرد که صلح در اوکراین نمیتواند به معنای تسلیم اوکراین باشد.
طرحی صلح ترامپ، اوکراین را ملزم میکند امتیازات سرزمینی قابلتوجهی به روسیه بدهد، اندازه ارتش خود را کاهش دهد و بهطور دائمی از پیوستن به ناتو صرفنظر کند و سایر مناطق درگیر را نیز «در امتداد خط تماس» باقی بگذارد. آنچه آشکار است، عزم واشنگتن برای مهار هزینههای فزاینده مالی و حیثیتی خود و ناتو در تقابل با مسکو است که آن را وادار به خاتمه دادن به پیروزیهای میدانی و سیاسی بیشتر کرملین کرده است. اما تردیدهایی هم در مورد کارایی و اصالت این پیشنهاد وجود دارد، و این سوال مطرح است که آیا این طرح شدنی و قابل اعتماد است؟ عوامل متعددی ثابت می کند که موفقیت طرحی که ترامپ آن را طراحی کرده با ابهاماتی رو به روست. در وهله اول، نمایشی بودن لفاظی های صلح جویانه و الگوی صلح متزلزل ترامپ در غزه، نشان می دهد که نمی توان چشم انداز روشنی برای این طرح متصور شد و حتی در اراده امریکا هم باید تشکیک کرد. دوم، آنکه اروپا نقش موثری در تهیه این طرح نداشته و با آن مخالف است و بدون حضور فعال اروپا صلحی هم در کار نخواهد بود. همپیمانان اوکراین در اروپا اعلام کردند که در مورد طرح صلح آمریکا مشورتی با آنها انجام نشده و برای بررسی وضعیت یک تماس تلفنی فوری برنامهریزی کردند. علاوه بر آن، امریکا به خوبی می داند که اگر نتایج سالهای جنگ ناتو، مسکو را تلویحا پیروز میدان نبرد معرفی کند، به اقتدار ناتو و هژمونیسم خود ضربه وارد خواهد کرد و به طور تهدید آمیز روند تغییر نظم جهانی را علیه واشنگتن شدت خواهد بخشید.
بر مبنای موارد فوق، طرح صلح ترامپ محکوم به ورود به فرآیندی فرسایشی با ترسیم پیروزی نهایی برای واشتگتن است. طرحی که هدفش القای احساس پیروزی به مسکو و فروکاستن از شدت حملات آن با هدف آغاز جنگی گسترده تر و کاراتر را در آینده علیه روسیه و همچنین اثبات برتری ترامپ بر متحدان اروپایی(که از اهداف همیشگی وی بوده) است.