فرض کنیم شما تازه کنکور دادهاید و قرار است با انبوهی از کتابهای کمکدرسی رهسپار میدان انقلاب شوید و با فروش کمکدرسیها کتابهای دانشگاهیتان را تهیه کنید. از قضا درست در همان زمانی که شما در حال خریدن کتاب دانشگاهی هستید، یک دانشآموز طبقه متوسطی، آن هم در آن سر کشور (مثلاً شما فرض را بگذارید اهل اصفهان است که دانشآموز طبقه متوسطیمان بیجاومکان نباشد) قصد خرید کتابهای کمکدرسی کرده. او با چه قیمتی کتاب میخرید و شما با چه قیمتی؟ حالا یک سؤال دیگر اگر شما و آن پسربچه اصفهانی و طبقه متوسطیمان بخواهد در مهر ۱۴۰۲ دست به خرید کتاب بزند چطور؟ آن وقت قیمت کتاب چطور است؟
بنا بر آمار و دادههای خانه کتاب، کتابهای کمکدرسی از مهر ۱۴۰۲ تا امروز چیزی نزدیک به ۱۱۸درصد افزایش قیمت داشته است و این درحالیست که قیمت کتابهای دانشگاهی افزایشی ۷۲درصدی داشته که البته همین مقدار هم باعث تغییرات جدی در چاپ و مصرف کتاب دانشگاهی شده است.
افزایش قیمت کتابهای دانشگاهی روی عدد 72 درصد ایستاده است و خرجهای تحصیل و زندگی در شهرهایی که دانشگاهها در آن تجمع دارند، به شکل صعودی در حال افزایش است. در چنین وضعی، آخرین خرجی که یک دانشجوی خوابگاهی و یا حتی غیرخوابگاهی، در لیست مخارج خود قرار میدهد، کتاب باشد. در این شرایط، جانشین کتاب درسی، ناگهان، کتاب دیجیتال میشود و این موضوع از اساس بازار کتاب دانشگاهی و چرخه تولیدات علمی کشور را دچار تغییرات جدی میکند. یکی دیگر از بازتابهای خارج شدنِ کتابهای آموزشی از سبد مصرفی دانشجو را میتوان در نمایشگاه کتاب چند سال اخیر دید؛ تقریباً در 10 کتاب پرفروش چند سال اخیر نمایشگاه کتاب، بخش کمفروغ نمایشگاه را تشکیل میدهند و آمارها هم در بین 10 کتاب پر تیراژ و پر مخاطب اثری از کتابهای دانشگاهی نشان نمیدهند. آمارهای مربوط به شمارگان نیز به شکل واضحی خبر میدهند که دانشجویان از اساس خریداری کتاب را از دستور کار خارج کردهاند و استفاده از پیدیاف برایشان منطقیتر به نظر میرسد. این وضعیت کتاب دانشگاهی را برای دانشجو بدل به کالای لوکس میکند.
از طرف دیگر اگر شما دانشجویی باشید که به خریدن نسخه فیزیکی اهمیت میدهد، استفاده از نسخه دسته دوم یک کتاب با 50 تا 70 درصد کمتر قیمت برایتان صرفه اقتصادی بیشتری دارد. صرفهای که به قیمت کند شدن چرخه نشر علمی و دانشگاهی کشور تمام میشود./فرهیختگان